Jak przygotować się do siewu rzepaku ozimego?

Rzepak ozimy jest jedną z najważniejszych roślin uprawnych w Polsce, ze względu na swoje wszechstronne zastosowanie zarówno w przemyśle spożywczym, jak i biopaliwowym. Aby uzyskać wysokie plony, niezbędne jest właściwe przygotowanie pola, odpowiednie nawożenie oraz staranny dobór odmiany. Poniżej przedstawiamy kompleksowy poradnik na temat przygotowania do siewu rzepaku ozimego.

Przygotowanie stanowiska pod uprawę rzepaku

1. Zabiegi uprawy pożniwnej: Po zbiorze przedplonu, resztki pożniwne powinny być bardzo dobrze rozdrobnione i wymieszane z glebą. Ważne jest również równomierne rozprowadzenie resztek pożniwnych po polu – można to wykonać już w fazie zbioru przedplony za pomocą kombajnu zbożowego lub po zbiorze wykonując zabieg broną mulczową. Do uprawy ścierniska najczęściej stosuje się zabieg talerzowania lub zrywania ścierniska za pomocą agregatów ścierniskowych. Ważne jest również, aby pole było równomiernie spulchnione, co ułatwi dalsze prace.
2. Orka lub uprawa głęboka: Rzepak ozimy preferuje głębokie spulchnienie gleby. Podstawowym zabiegiem jest zazwyczaj głęboka orka, wykonana na głębokość 20-25 cm. Orkę najlepiej wykonać na 2-3 tygodnie przed planowanym siewem, aby gleba miała czas na osiadanie. Dobrze wykonana orka sprzyja lepszemu ukorzenieniu roślin i poprawia strukturę gleby. W przypadku siewu rzepaku w technologii bezorkowej zabieg ten wykonuje się pługami dłutowymi lub agregatami do uprawy głębokiej. Istnieje również możliwość siewu w technologii strip-till, gdzie wjeżdża się w ściernisko bezpośrednio z maszyną zajmującą się uprawą głęboką w pasach siewnych oraz siewnikiem wykonując uprawę i siew gleby za jednym przejazdem.
3. Doprawienie roli: Po orce oraz uprawie na głęboko za pomocą agregatów do uprawy głębokiej konieczne jest wyrównanie i doprawienie gleby. Może to być zrealizowane za pomocą agregatów uprawowych do płytkiej uprawy lub wału. Celem tych zabiegów jest uzyskanie drobnej struktury gleby czyli gleby dość dobrze rozdrobnionej z wierzchu, a dobrze zagęszczonej u dołu łoża siewnego. Taka uprawa zapewni równomierne wschody rzepaku i ułatwi jego dalszy wzrost. Dobrze uprawiona gleba bez grud zwiększa również skuteczność wykonywanego zabiegu odchwaszczania rzepaku w sposób doglebowy.

Nawożenie przedsiewne makroelementami

Rzepak ozimy ma duże zapotrzebowanie pokarmowe na makroelementy, szczególnie na azot, fosfor i potas oraz siarkę i magnez.

1. Azot (N): Jest kluczowym pierwiastkiem dla wzrostu rzepaku. Rzepak ozimy również jesienią posiada duże wymagania pokarmowe i przez okres jesieni oraz zimy potrafi skonsumować około 80-100 kg N, dlatego ważne jest przedsiewne nawożenie tym składnikiem najlepiej w formie mocznika, ewentualnie saletry.
2. Fosfor (P): Fosfor jest niezbędny do prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego. Najlepiej zastosować go w formie fosforanu amonu lub nawozów wieloskładnikowych, w ilości 60-80 kg P₂O₅ na hektar.
3. Potas (K): Rzepak ma również wysokie zapotrzebowanie na potas, który odpowiada głównie na gospodarkę wodną w roślinie. W trakcie wegetacji potrzebuje nawet ponad 200 kg K₂O na hektar. Dawkę potasu warto dzielić na 70 % przedsiewnie oraz 30% stosowanej wiosną przed ruszeniem wegetacji.
4. Siarka (S): bardzo pozytywnie wspomaga wykorzystanie azotu przez rzepak. Okres krytyczny zapotrzebowania na rzepak przypada wiosną, ale dobrze jest już jesienią zadbać o dokarmienie plantacji tym składnikiem
5. Magnez (Mg): Rzepak podczas wegetacji potrzebuje około 60 kg Mg/ha. Wspomaga działanie fotosyntezy. Jest głównie pobierany w fazie tworzenia łuszczyn, lecz niedobory magnezy już na początku wegetacji mogą spowodować spadek wigoru, a za razem plonowania rzepaku.

Wapnowanie gleby

Gleby kwaśne wymagają wapnowania, aby osiągnąć optymalne pH dla rzepaku, które wynosi 6,0-7,0. Wapnowanie najlepiej przeprowadzić pod przedplon rzepaku lub maksymalnie kilka miesięcy przed siewem, aby proces neutralizacji kwasowości był skuteczny. Należy unikać wapnowania przed samym siewem. Wapno można aplikować w formie wapna magnezowego lub kredowego, w dawce zależnej od odczynu i typu gleby.

Wybór odmiany rzepaku

1. Typ stanowiska glebowego: Wybór odmiany powinien być dostosowany do warunków glebowych danego pola. Na glebach lekkich lepiej sprawdzą się odmiany o większej odporności na suszę, natomiast na glebach ciężkich można wybierać odmiany o wysokim potencjale plonowania.
2. Odmiany hybrydowe czy populacyjne: Odmiany hybrydowe (F1) charakteryzują się wyższym plonowaniem i lepszą odpornością na choroby, jednak są droższe w zakupie. Wymagają jednak większej staranności w uprawie i gorzej sobie radzą w niekorzystnych warunkach pogodowych. Odmiany populacyjne są tańsze w zakupie i mogą być mniej wydajne w bardzo korzystnych warunkach niż hybrydowe. Charakteryzują się natomiast stabilnym plonowaniem na przestrzeni lat i bardzo często zdarza się że dorównują plonem, a nawet osiągają wyższe plony w latach z warunkami niekorzystnymi
3. Profil zdrowotnościowy i genetyka odmian: Warto również zwrócić uwagę na takie cechy jak: mrozoodporność, skłonność do wylegania łanu, odporność na osypywanie nasion, odporność na choroby, zaolejenie nasion i wiele innych cech, które posiada dana odmiana. W przypadku częstego występowania rzepaku w płodozmianie warto zwracać uwagę na profil zdrowotnościowy rzepaku. Ważne żeby odmiany miały podwyższoną odporność na choroby takie jak sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa czy czerń krzyżowych.

Siew rzepaku

1. Termin siewu: Optymalny termin siewu rzepaku ozimego przypada na czas od połowy sierpnia do końca sierpni w zależności od regionu kraju. Zbyt wczesny siew może skutkować stworzeniem nadmiernej masy nadziemnej i nadmiernym wyciągnięciem wierzchołka roślin co obniża zimotrwałość, natomiast zbyt późny siew może spowodować wejście w okres zimowy ze zbyt małą ilością rozgałęzień co automatycznie powoduję spadek plonowania.
2. Głębokość siewu: Nasiona rzepaku powinny być wysiewane na głębokość 1,5-2 cm. W przypadku suszy panującej w okresie siewu nasiona można posiać trochę głębiej, a w przypadku warunków optymalnych nie zaleca się pogłębiać wysiewu, aby nasiona mogły jak najszybciej powschodzić.
3. Norma wysiewu: W przypadku odmian hybrydowych optymalna norma wysiewu to 35-50 nasion na metr kwadratowy, a w przypadku odmian populacyjnych 50-65 roślin. Zbyt gęsty siew prowadzi do konkurencji między roślinami, co finalnie prowadzi do obniżenia plonu.
4. Warunki wilgotnościowe gleby: Rzepak wymaga umiarkowanej wilgotności gleby do wschodów. W ostatnich latach bardzo często po siewach przychodzą fronty atmosferyczne z dużą ilością opadów, które powodują, że wierzchnia warstwa gleby ulega zasklepieniu i powoduje problemy ze wschodami roślin. W przypadku panującej suszy i nadciągających opadów deszczu za kilka dni warto poczekać na opady i zasiać rzepak w warunkach optymalnej wilgotności co przyśpieszy wschody rzepaku.

Przygotowanie pola do siewu rzepaku ozimego jest kluczowym elementem wpływającym na jego późniejszy rozwój i plonowanie. Błędy popełnione na tym etapie bardzo często są widoczne przez cały okres wegetacyjny, a właściwie przeprowadzone zabiegi agrotechniczne, odpowiednie nawożenie oraz staranny dobór odmiany pozwolą uzyskać wysokie i jakościowe plony.

Artykuł zewnętrzny